หัตถกรรมเครื่องจักสานเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนที่สำคัญยิ่งต่อการดำรงชีวิตตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน หัตถกรรมเครื่องจักสานเป็นตัวอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นภูมิปัญญาอันเฉลียวฉลาดของคนในท้องถิ่น ที่ใช้ภูมิปัญญาสามารถนำสิ่งที่มีอยู่ในชุมชนมาประยุกต์ทำเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน ซึ่งมีประโยชน์ในการดำรงชีวิต (กรุง เมืองสุวรรณ์, 2564) จะเห็นได้ว่าหัตถกรรมเครื่องจักสานมีมานานแล้วและได้มีการพัฒนามาตลอดเวลาโดยอาศัยการถ่ายทอดความรู้จากคนรุ่นหนึ่งไปสู่คนอีกรุ่นหนึ่ง การดำรงชีวิตประจำวันของชาวบ้านส่วนใหญ่ไม่ได้เอาการรู้หนังสือมาเกี่ยวข้อง การเรียนรู้ต่างๆ อาศัยวิธีการฝึกหัดและบอกเล่าซึ่งไม่เป็นระบบในการสะท้อนให้เห็นการเรียนรู้ ความรู้ที่สะสมที่สืบทอดกันมาจากอดีตมาถึงปัจจุบันหรือที่เรียกกันว่าภูมิปัญญาท้องถิ่น ดังนั้นกระบวนถ่ายทอดความรู้จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งที่ทำภูมิปัญญาท้องถิ่นนั้นคงอยู่ต่อเนื่องและยั่งยืน
เครื่องจักรสานกระเช้าดำหัว นับเป็นงานหัตถกรรมที่งดงามและเปี่ยมไปด้วยคุณค่าทางวัฒนธรรมของไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงเทศกาลสงกรานต์ กระเช้าดำหัวจะถูกนำมาใช้ในการบรรจุของขวัญต่างๆ เพื่อมอบให้แก่ผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ ซึ่งนอกจากจะเป็นการแสดงความเคารพแล้ว ยังเป็นการสืบทอดประเพณีอันดีงามของไทยอีกด้วย
นับเป็นงานศิลปะแขนงหนึ่งที่ผสมผสานความงดงามของธรรมชาติเข้ากับฝีมืออันประณีตของช่างฝีมือไทย กล้วยไม้ ซึ่งเป็นราชินีแห่งดอกไม้ ถูกนำมาเป็นแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์ผลงานชิ้นเอกที่งดงามและละเอียดอ่อน
เป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญาไทยที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน โดยนำวัสดุธรรมชาติอย่างไม้ไผ่หรือหวายมาสานเป็นรูปทรงต่างๆ เพื่อใช้ในการจัดเตรียมอาหารว่างหรือเครื่องดื่มสำหรับการประชุม หรือการจัดงานเลี้ยงต่างๆ ซึ่งนอกจากจะมีประโยชน์ใช้สอยแล้ว ยังมีความสวยงามและเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวอีกด้วย
นกแต่ละชนิดจะมีรูปทรงที่แตกต่างกันออกไป ช่างฝีมือจึงต้องใช้ความรู้ และประสบการณ์ในการสังเกต และเลียนแบบรูปทรงของนกแต่ละชนิดให้ได้อย่างสมจริง นกมีความหมายที่เป็นมงคล เช่น สัญลักษณ์แห่งอิสระ เสรีภาพ และความหวังดี ทำให้เครื่องจักรสานนกมีความหมายที่ลึกซึ้ง
ผีเสื้อมีปีกที่บางเบาและมีลวดลายที่ซับซ้อน ช่างฝีมือจึงต้องใช้ความอดทนและความละเอียดอ่อนในการสานให้ได้รูปทรงที่เหมือนจริงและสวยงาม มีความหมายที่เป็นมงคลในหลายวัฒนธรรม เช่น สัญลักษณ์แห่งการเปลี่ยนแปลง การเกิดใหม่ และความอิสระ ทำให้เครื่องจักรสานผีเสื้อมีความหมายที่ลึกซึ้ง
มีเอกลักษณ์ที่แตกต่างไปจากภาคอื่น สภาพการประกอบอาชีพด้านเกษตรกรรม ทำให้ภาคเหนือเป็นแหล่งผลิตเครื่องมือเครื่องใช้จักสานที่สำคัญ นอกจากนี้ ภาคเหนือยังมีวัตถุดิบหลายชนิด ที่นำมาทำเครื่องจักสานได้ เช่น กก แหย่ง ใบลาน และไม้ไผ่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งไม้ไผ่ ซึ่งมีหลายชนิด ที่ใช้ทำเครื่องจักสานได้ดี
ได้ดำเนินการโดย กลุ่มหมู่บ้านจักรสาน และแปรรูป หมู่ที่ 3 บ้านสบหาร ตำบลทุ่งต้อม อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งรวมกลุ่มในการจักสาน บ้างก็จักสานโดยผู้สูงอายุ เพื่อใช้เป็นอาชีพ โดยส่วนมากจะเป็นการจักสานที่ใช้เป็นเครื่องมือในการดำเนินชีวิตประจำวัน เช่น ตะกร้า กระเช้า กล่องข้าว แอ๊บข้าว โตก ฝาชี สุ่มไก่ เป็นต้น
